9 września o godzinie 9.09 obchodzimy Światowy Dzień FAS

 

Czym jest FAS?

FAS (Fetal Alcohol Syndrome) to Płodowy Zespół Alkoholowy, są to zaburzenia w rozwoju występujące u dzieci matek pijących alkohol w ciąży.

Co oznaczają 9.09 9:09?

9 to symbol ciąży. Ustanowienie takiego dnia ma na celu uwrażliwienie społeczeństwa na konsekwencje związane ze spożywaniem alkoholu w ciąży. Z taką ideą wystąpili rodzice niepełnosprawnych dzieci z Płodowym Zespołem Alkoholowym, aby zwrócić uwagę na problem FAS na świecie. Pierwszy Międzynarodowy Dzień FAS odbył się 9 września 1999 roku o godz. 9.09 w Auckland w Nowej Zelandii.
 

Jaka ilość alkoholu zagraża dziecku?

Każda! Nie ma badań dotyczących tzw. „bezpiecznej” dawki alkoholu. Alkohol traktuje się jako czynnik teratogenny – czyli czynnik pochodzący ze środowiska zewnętrznego, działający na organizm w okresie jego rozwoju płodowego, który wywołuje wady wrodzone.

Alkohol wchłania się do krwiobiegu matki, a już po ok. 40 minutach jego poziom u matki i u dziecka w jej łonie jest taki sam. W efekcie u dziecka może rozwinąć się szereg wad, opóźnienie umysłowe, dysfunkcja mózgu, zaburzenia psychologiczne.

FAS w liczbach

Według Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych ok. 30% (!!) polskich kobiet pije alkohol w czasie ciąży narażając siebie i swoje dziecko na niebezpieczeństwo. Szacuje się, że w Polsce rodzi się 3 dzieci z pełnoobjawowym FAS na 1000 żywo urodzonych. Dzieci z mniej nasilonymi uszkodzeniami poalkoholowymi jest znacznie więcej.

Jak rozpoznajemy FAS?

Spowolniony rozwój fizyczny przed i po urodzeniu: niska waga urodzeniowa i małe wymiary noworodka, opóźnienia wzrostu, mała głowa, opóźnienia rozwojowe.

Dysmorfie twarzy: oczy osadzone szeroko, opadające powieki, krótkie szpary powiekowe, krótki i zadarty nos, rynienka podnosowa słabo zaznaczona lub jej brak, górna warga bardzo cienka, brak czerwieni wargowej, odległość między nozdrzami a górną wargą wyraźnie dłuższa, podbródek i broda niewielkie, uszy nisko osadzone – małżowiny często zniekształcone, twarz dość płaska, szeroka.

Objawy związane z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego: zaburzenia małej i dużej motoryki, problemy z utrzymaniem równowagi, koordynacji wzrokowo-ruchowej. Zaburzenia sensoryczne w odbieraniu bodźców, w tym głodu, pragnienia, bólu. Trudności z poczuciem własnego ciała w przestrzeni, z rozumieniem kierunków, nieprawidłowe odczucia wzrokowe, dotykowe, słuchowe, smakowe, węchowe. Zaburzenia uwagi, słaba kontrola impulsów, problemy z pamięcią operacyjną, słabe zdolności adaptacyjne. Trudności z uczeniem się, gromadzeniem i wykorzystywaniem informacji, tworzeniem skojarzeń, przypominaniem informacji, zapominanie. Zaburzenia funkcji pamięci bezpośredniej, integracji zdobytych wiadomości, nieprawidłowa percepcja wzrokowa. Trudności w zrozumieniu pojęć abstrakcyjnych m.in.: matematycznych, czasu, pieniądza, odległości. Kłopoty z planowaniem, organizacją, rozwiązywaniem problemów, przewidywaniem, uczeniem się na błędach, oceną sytuacji. Trudności komunikacyjne, opóźniony rozwój mowy, problemy z używaniem języka w bardziej skomplikowanych kontekstach, dosłowne rozumienie pojęć, brak zrozumienia żartów, niezrozumienie intonacji językowej i emocjonalnej (smutek, radość, złość, twierdzenie, pytanie, rozkaz).

Skąd się biorą objawy wtórne?

Kiedy FAS nie jest wcześnie rozpoznane, nie ma odpowiedniej dla dziecka pomocy to jest to często przyczyną powstania zaburzeń wtórnych. Widoczne są one również u dorosłych z FAS. Objawy te to między innymi: lęk, złość, unikanie, wycofanie, wejście w rolę ofiary lub prześladowcy, zamknięcie się w sobie, kłamstwa, ucieczki z domu, przerwanie nauki szkolnej, bezrobocie, zależność od innych, chęć zadowolenia innych, choroby psychiczne, depresja, samookaleczanie się, gwałtowne i szokujące zachowania, impulsywność, kłopoty z prawem, skłonność do uzależnień, tendencje i zachowania samobójcze.
Na wystąpienie objawów wtórnych ma wpływ środowisko i sposób postępowania z dzieckiem. Dlatego też tak ważne jest wczesne wykrycie choroby i zastosowanie leczenia.

Czy z FAS się wyrasta?

FAS nie da się wyleczyć. Jednak, jeśli otoczy się dziecko właściwą specjalistyczną opieką, można zminimalizować skutki objawów FAS i tym samym zapobiec powstawaniu objawów wtórnych. Przede wszystkim najważniejsza i też bardzo często najtrudniejsza jest prawidłowa diagnoza. Najczęściej potrzebne jest spotkanie z psychologiem, neurologiem, pediatrą, okulistą, laryngologiem. I dopiero wtedy wiadomo dokładnie, jakie zaburzenia ma dziecko. Natomiast jest to jedyne zaburzenie rozwojowe, którego można całkowicie uniknąć stosując abstynencję w ciąży.